Bước vào con đường chụp film, chắc bạn nào cũng sẽ nghe đến film “outdate”. Trong trường hợp các bạn không biết film outdate là gì, thì bài viết lần này chính là dành cho bạn. Còn nếu bạn biết rồi, cứ đọc tiếp đi, biết đâu lại có thông tin gì hay ho.
Ở vỏ ngoài hộp giấy của mỗi roll film đều có in expire date của roll film đó. Để hiểu rõ hơn về expire date và tác dụng của nó, chúng ta sẽ quay lại đến một thông số khác của film, đó là độ nhạy sáng (iso). Ví dụ với film Fuji C200, có iso 200, tức là nhà sản xuất bảo đảm trong thời gian từ khi xuất xưởng tới expire date, film sẽ có độ nhạy sáng đúng 200 iso (Tất nhiên là vẫn có trường hợp ngoại lệ, khi film bị soi / rọi bởi máy X-Ray có cường độ quá mạnh – Cái này rất hiếm gặp, hoặc film được bảo quản ở nhiệt độ quá nóng).
Vậy khi expire date trôi qua mà film chưa được sử dụng thì sao ? Có giống như thực phẩm, hết hạn sử dụng thì phải đem huỷ ? Câu trả lời là không. Film quá hạn sử dụng được gọi là film outdate, vẫn chụp tốt, có điều độ nhạy sáng của các hóa chất trên bề mặt film sẽ giảm dần theo thời gian, nên khi chụp film outdate, iso đặt trên máy để đo sáng sẽ phải giảm xuống. Dưới đây là thông tin liên quan về nhiệt độ bảo quản film và sự liên quan đến độ nhạy sáng của film (mang tính tương đối) mà mình đọc được từ anh Trần Khoa trên group Film Photos Club.
Ở 10 độ – outdate 10 năm giảm 1 stop
ở 20 độ – outdate 5 năm giảm 1 stop
ở 30 độ – out date 3 năm giảm 1 stop
Stop là gì thì bài này mình sẽ không giải thích, nhưng thông thường nó tương đương với một mức iso tăng/giảm trên máy của các bạn, vd với film C200 indate đang set iso là 200, thì sang film outdate 3 năm, bảo quản ở nhiệt độ phòng, các bạn cần set iso xuống 100 (mức thấp hơn kế tiếp trên body) – giảm xuống 1 stop. Từ mức iso 200 trên body, tăng lên thành 400 thì là tăng 1 stop.
Ngoài việc mức iso của film bị giảm, độ nhạy sáng kém hơn thì film outdate còn vấn đề gì không ? Câu trả lời là có: Màu sắc có thể nhạt hơn, độ tương phản (constrats) kém hơn, dễ bị mất chi tiết hơn, tuy nhiên không phải thảm hoạ lắm. Đương nhiên, nếu nó mà ngon như film indate, thì thằng ngu nào bán cho các bạn với giá rẻ hơn khoảng 1/3, thậm chí là 1/2 so với film indate. Theo mình, dù có vài nhược điểm, nhưng giá film outdate vẫn khá hời cho các bạn chụp thử một vài cuộn kinh điển như ektar, X-Tra 800…
Vậy bảo quản film thế nào cho tốt (cả film outdate và film indate). Tất nhiên là ở nhiệt độ lạnh như giang hồ vẫn đồn đại, mình cũng đã đề cập bên trên. Thường với film còn nguyên vỏ nhựa, mình đậy thật kín rồi nhét cả đống vào ngăn mát của tủ lạnh. Với film chiết/film không còn vỏ nhựa, mình dùng túi zip (loại túi có viền kéo khóa bằng nhựa, hạn chế được không khí) đặt film vào trong, bóp hết không khí ra rồi để tủ lạnh. Tránh để trực tiếp, vì trong nhiệt độ ẩm, hơi nước có thể bị ngưng tụ & ảnh hưởng đến bề mặt film. Hôm nào dùng thì trước đó một ngày mình lấy ra rồi nhét vào tủ chống ẩm, để film trở về nhiệt độ thường & các hạt hóa chất trên bề mặt trở nên nhạy hơn với ánh sáng.
